15-28.09.2007, namiot na skwerze przy ulicy Karowej i Krakowskim Przedmieściu
WRZESIEŃ 1939 - KRES NIEPODLEGŁEJ
cykl imprez Domu Spotkań z Historią i Ośrodka KARTA
Dom Spotkań z Historią i Ośrodek KARTA przez dwa tygodnie od 15 do 28 września prowadził cykl imprez Wrzesień 1939 - kres Niepodległej związanych z rocznicą agresji na Polskę. Na skwerze u zbiegu ulic Karowej i Krakowskiego Przedmieścia, w specjalnie zaaranżowanym namiocie odbył się szereg imprez: spotkania z historykami i świadkami historii, pokazy filmów archiwalnych z lat 30. i z okresu II wojny, zajęcia edukacyjne dla młodzieży szkół ponadpodstawowych. Zwiedzający mogli zobaczyć wystawę fotograficzną Lato-jesień 1939, wysłuchać nagrań dźwiękowych Historii Mówionej o wrześniu 1939 oraz nabyć cenne publikacje w Księgarnii XX Wieku. Ponadto Ośrodek KARTA zorganizował stoiska, na których można było porozmawiać z koordynatorami i zasięgnąć wszelkich informacji dotyczących programów: Historia Mówiona, Indeks Represjonowanych, Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką oraz przekazać świadectwa i pamiątki związane z XX wiekiem na rzecz Pogotowia Archiwalnego.
16.09.2007, Profesor Wojciech Materski opowiada o konsekwencjach sowieckiej agresji na Polskę. Fot. Dawid Skoblewski
Przez dwa tygodnie trwania akcji na skwerze namiot odwiedziło tysiące warszawiaków, turystów z Polski i zagranicy, oraz kilkanaście grup szkolnych, które uczestniczyły w warsztatach edukacyjnych. Wyrazy uznania i serdeczne słowa kierowane pod adresem personelu DSH i KARTY przez naszych gości, utwierdziły nas w przekonaniu o potrzebie i słuszności organizowania tego rodzaju imprez.
Wśród wielu zorganizowanych przez nas spotkań, największym zainteresowaniem cieszyły się następujące:
15.09.2007
godz. 12.00 • Wrzesień 1939 – kres Niepodległej
Przy pełnej widowni odbył się pokaz przedwojennych filmów archiwalnych z Warszawy i Kresów Wschodnich oraz polskich, czeskich i niemieckich kronik ukazujących sytuację w Europie Środkowo-Wschodniej tuż przed wybuchem i na początku II wojny światowej. Uzupełnieniem do projekcji był gorący komentarz historyka i reżysera Zbigniewa Wawra
godz. 17.00 • Ostatnie lato Kresów
W cyklu „Opowieści z Kresów” Tomasz Kuba Kozłowski przedstawił Kresy Wschodnie RP tuż przed wybuchem II wojny. Publiczność miała okazję wysłuchać barwnej opowieści o Kresach w 1939 roku, o życiu w kresowych garnizonach, o Korpusie Ochrony Pogranicza, oraz wspomnień z ostatniego lata na ziemiach wschodnich i początków wojennego koszmaru. Spotkanie ilustrowane było unikalną ikonografią z archiwum autora. Po dyskusji wszyscy chętni wzięli udział w mini-aukcji kilku oryginalnych pamiątek.
godz. 19.00 • Włóczęgi – polski film fabularny z 1939
Na zakończenie pierwszego dnia imprezy pokazany został jeden z ostatnich filmów fabularnych zrealizowanych w roku 1939, który wszedł na ekrany polskich kin przed wybuchem II wojny. Włóczęgi w reżyserii Michała Waszyńskiego to historia o Kopciuszku rozgrywająca się w scenerii przedwojennego Lwowa. Widzowie kolejny raz mieli sposobność by podziwiać fenomenalne role komediowe Szczepka i Tońka, oraz niezapomniane lwowskie melodie.
16.09.2007
godz. 11.30 • Ta ostatnia niedziela …
Znany varsavianista Jerzy S. Majewski opowiadał o Warszawie schyłku lat 30., która w tym czasie stała się europejską metropolią. Atmosferę miasta tworzyły kawiarnie i kabarety; warszawiacy, mimo zaogniającej się sytuacji politycznej, korzystali z uroków życia. W sentymentalnej podróży w czasie jak zawsze wziął udział nadkomplet publiczności.
godz. 17.00 • 17 września – utrata nadziei
W przededniu rocznicy sowieckiej agresji na Polskę odbył się premierowy pokaz programów zrealizowanych przez kanał Discovery Historia. Spotkanie uświetnił swą obecnością prof. Wojciech Materski, który wygłosił prelekcję na temat konsekwencji wkroczenia Armii Czerwonej we wrześniu 1939 na tereny Rzeczpospolitej.
22.09.2007
godz. 12.00 • Jak widzieli nas Niemcy
Historyk prof. Eugeniusz Cezary Król opowiedział o obrazie Polski i Polaków w propagandzie niemieckiej a także o życiu codziennym w okupowanej Warszawie, ilustrując swoją prezentację materiałami propagandowymi oraz zdjęciami wykonanymi przez żołnierzy niemieckich. Spotkanie wzbudziło wiele emocji, które znalazły swój oddźwięk w gorącej dyskusji.
godz. 19.00 • Stajnia na Salwatorze – film fabularny
Wieczorem goście namiotu mieli okazję zobaczyć nieco zapomniany już film w reżyserii Pawła Komorowskiego, będący bardzo wnikliwym i sugestywnym obrazem okupacyjnej rzeczywistości. Główny bohater, Michał otrzymał rozkaz wykonania wyroku na swoim przyjacielu, który załamał się w czasie śledztwa prowadzonego przez gestapo. Film, według scenariusza Jana Józefa Szczepańskiego, pokazał dramatyczne losy i wybory młodych działaczy Podziemia.
23.09.2007
godz. 12.00 • Planeta Kołyma
Alicja Wancerz-Gluza poprowadziła spotkanie z Waldemarem Pomaskim, więźniem łagrów i Kołymy oraz historykiem dr Małgorzatą Giżewską, inspirowane programem telewizyjnym „Kołyma” (Discovery Historia), który został zaprezentowany zgromadzonej w namiocie publiczności.
godz. 19.00 • Wszystko, co najważniejsze – film fabularny
Na zakończenie dnia widzowie zobaczyli film w reżyserii Roberta Glińskiego, będący ekranizacją autobiograficznej opowieści Oli Watowej, żony słynnego polskiego poety, futurysty. Film ukazał splątane i tragiczne losy rodziny Watów: życie w czasach przedwojennych, zesłanie w głąb Rosji, powrót do ojczyzny po zakończeniu wojny i emigrację do Francji.
25.09.2007
godz. 17.00 • W rocznicę krwawego poniedziałku. Naloty na Warszawę we wrześniu 1939
W 68 lat po niemieckim bombardowaniu Warszawy, które było bezpośrednią przyczyną podjęcia decyzji o kapitulacji stolicy, odbyło się wyjątkowe spotkanie z prof. Tomaszem Szarotą. W wypełnionym po brzegi namiocie widzowie mieli okazję zobaczyć mało znany film Juliana Bryana Oblężenie z roku 1939, dokumentujący oczami amerykańskiego reportera cierpienia ludności cywilnej bombardowanego miasta. Projekcji tradycyjnie już towarzyszyła otwarta dyskusja zebranych.
27.09.2007
godz. 17.00 • Studium utraty niepodległości
Warszawska promocja książki Zygmunta Klukowskiego Zamojszczyzna 1918-59, również zgromadziła komplet publiczności na widowni. Redaktorzy z „Tygodnika Powszechnego” oraz Ośrodka KARTA (wydawcy książki), odwołując się do zdjęć archiwalnych, przedstawili fenomen tego wyjątkowego świadectwa. Dziennik Zygmunta Klukowskiego, historyka, regionalisty i lekarza ze Szczebrzeszyna, to studium polskiej niepodległości i przede wszystkim – jej upadku po 1939 roku. Autor w swoich zapiskach dzień po dniu utrwalał historię regionu – Zamojszczyzny – który jak w soczewce zogniskował dzieje całego kraju. Po spotkaniu rozlosowano wśród uczestników trzy komplety książek.
28.09.2007
godz. 12.00 • Pogotowie Archiwalne — konferencja prasowa Ośrodka KARTA
W spotkaniu podsumowującym działalność Pogotowia Archiwalnego – mającego na celu ratowanie XX-wiecznych dokumentów życia społecznego – uczestniczyli inicjatorzy przedsięwzięcia oraz sponsorzy – PZU S.A. i DaimlerChrysler. Kierownik Pogotowia Archiwalnego Waldemar Michalski opowiedział o dotychczasowych wynikach programu, oraz podsumował dwutygodniową akcję zbierania archiwaliów w namiocie.
godz. 17.00 • Gdziekolwiek jesteś panie prezydencie - film fabularny
W rocznicę kapitulacji Warszawy i na zakończenie całego cyklu imprez zaprezentowaliśmy film w reżyserii Andrzeja Trzos-Rastawieciego, przedstawiający dramatyczne losy obrony Warszawy we wrześniu 1939 roku a zwłaszcza bohaterską postawę prezydenta miasta Stefana Starzyńskiego. Tytuł filmu został zaczerpnięty z przemówienia radiowego Starzyńskiego, który nie porzucił Warszawy wbrew nakazom ewakuacyjnym ówczesnego rządu polskiego. Mimo niesprzyjającej pogody (ulewny deszcz) nikt z widzów nie opuścił namiotu przed końcem projekcji.
Wrzesień 1939 to jedna z najważniejszych dat w historii Polski. Doświadczyliśmy wtedy utraty niepodległości, nowego rozbioru, który zapoczątkował ponad pięcioletnią okupację niemiecką i blisko pół wieku panowania sowieckiego komunizmu. Organizując cały cykl imprez w rocznicę utraty niepodległości, Dom Spotkań z Historią oraz Ośrodek KARTA chciały przypomnieć oraz pobudzić do refleksji szerokie rzesze społeczeństwa, a zwłaszcza młodsze pokolenia. Jesteśmy przekonani, że z Państwa pomocą, udało nam się w jakimś stopniu przybliżyć do tego celu.
