Program

  • inne

Program

OGRÓD SPRAWIEDLIWYCH – piąta edycja upamiętnień

18.06.2018
godzina 12:00

OGRÓD SPRAWIEDLIWYCH – piąta edycja upamiętnień

18.06.2018
godzina 12:00

  • inne
inne  

W 2014 roku na warszawskiej Woli otwarto pierwszy w Polsce Ogród Sprawiedliwych, gdzie honorowani są ci, którzy w XX i XXI wieku w obliczu totalitaryzmu i ludobójstwa mieli odwagę bronić godności człowieka. W tym roku na skwerze gen. Jana Jura-Gorzechowskiego, u zbiegu ul. Dzielnej i al. Jana Pawła II, odsłonimy pamiątkowe kamienie i posadzimy drzewka dla Sprawiedliwych: Rafała Lemkina, Armina Wegnera i Adalberta Wojciecha Zinka.



Uroczystość upamiętniające w Ogrodzie Sprawiedliwych poprowadzi Jerzy Kisielewski, a wezmą w niej udział członkowie Komitetu Ogrodu Sprawiedliwych oraz grupa gimnazjalistów z Gimnazjum im. ks. Wojciecha Zinka z Gietrzwałdu.

Nazwiska osób uhonorowanych tytułem Sprawiedliwego ogłosił Zbigniew Gluza – przewodniczący Komitetu Ogrodu Sprawiedliwych w Warszawie – podczas gali w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, która odbyła się 4 marca z okazji Europejskiego Dnia Pamięci o Sprawiedliwych.

Sprawiedliwi to ci, którzy występowali w obronie godności człowieka w czasach wojen i zbrodni w XX i XXI wieku. Na ich cześć 6 marca został ustanowiony Europejskim Dniem Pamięci o Sprawiedliwych. Decyzja ta została podjęta przez Parlament Europejski w maju 2012 roku z inicjatywy działającego we Włoszech Komitetu Światowego Ogrodu Sprawiedliwych (GARIWO).

6 marca nie jest datą przypadkową. Tego dnia zmarł Mosze Bejski, urodzony w Polsce inicjator Ogrodu Sprawiedliwych w Jerozolimie oraz współtwórca definicji „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. Pojęcie „Sprawiedliwego”, które użyte zostało po raz pierwszy w Memoriale Yad Vashem, dziś ma charakter uniwersalny. Tytuł ten służyć ma upamiętnieniu nie tylko uznanych przez Yad Vashem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, ale wszystkich, którzy w obliczu totalitaryzmu i ludobójstwa mieli odwagę bronić godności człowieka, pomagać ofiarom czy występować w obronie prawdy. Tytułem Sprawiedliwego mogą być uhonorowane jedynie osoby nieżyjące. Wyboru trzech osób (spośród zgłaszanych co roku kandydatur) dokonuje Komitet Ogrodu Sprawiedliwych.

Pierwszy polski Ogród Sprawiedliwych powstał w 2014 roku z inicjatywy Domu Spotkań z Historią i włoskiej Fundacji Gariwo, przy wsparciu Burmistrza Dzielnicy Wola. Dotychczas uhonorowani tytułem Sprawiedliwego: Marek Edelman, Magdalena Grodzka-Gużkowska, Jan Karski, Antonia Locatelli, Tadeusz Mazowiecki, Anna Politkowska, Petro Hryhorenko, Nelson Mandela, Hasan Mazhar, Władysław Bartoszewski, Witold Pilecki, Jan Zieja, Natalia Gorbaniewska, Jan Jelinek i Roberto Kozak.

Tegoroczni Sprawiedliwi:

Rafał Lemkin (1900–1959) – polski prawnik żydowskiego pochodzenia, twórca pojęcia „ludobójstwo” oraz konwencji o karaniu i zapobieganiu zbrodni ludobójstwa, która dzięki jego staraniom została uchwalona przez ONZ. Pojęcie „ludobójstwo/genocide” u Rafała Lemkina zrodziło się z „bycia świadkiem” wielu dramatycznych wydarzeń w XX wieku. Lemkin jest na Zachodzie, inaczej niż w Polsce, dobrze znany – jako ten, który doprowadził do formalnej akceptacji zasady, że zbrodnią jest niszczyć grupy narodowe, etniczne, rasowe i religijne.

Armin Wegner (1886–1978) – niemiecki żołnierz i lekarz w czasie I wojny światowej, pisarz i działacz na rzecz praw człowieka, świadek ludobójstwa Ormian w 1915–1917. Po zakończeniu I wojny światowej opublikował w „Berliner Tagblatt” list otwarty w obronie praw Ormian skierowany do prezydenta Woodrowa Wilsona. W 1933 roku stanął w obronie Żydów niemieckich, za co został aresztowany i przewieziony do obozu koncentracyjnego. Uznany w RFN za „jedynego pisarza w hitlerowskich Niemczech, który ośmielił się publicznie zabrać głos w sprawie prześladowań Żydów”. W 1956 roku został odznaczony Orderem Zasługi, w 1967 Instytut Yad Vashem nadał mu medal Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, zaś w rok później głowa kościoła ormiańskiego Katolikos Vazgen I uhonorował go orderem św. Grzegorza.

Ks. Adalbert Wojciech Zink (1902–1969) – katolicki ksiądz niemieckiego pochodzenia, dziekan i prepozyt kapituły warmińskiej, rządca diecezji warmińskiej z tytułem wikariusza generalnego prymasa Polski. Mimo nacisków z różnych stron jako jedyny hierarcha kościelny nie podpisał deklaracji Episkopatu z września 1953 aprobującej aresztowanie prymasa Stefana Wyszyńskiego. Nie dopuścił też, by jego diecezja podporządkowała się władzom komunistycznym. Nie dostosował rytmu nabożeństw do oficjalnych wytycznych, nie zgadzał się na obsadzanie stanowisk przez księży-patriotów, łagodził napięcia między autochtonami a repatriantami ze Wschodu oraz wśród duchowieństwa. Został aresztowany. W więzieniu mokotowskim spędził 16 miesięcy.

Kandydatury Sprawiedliwych 2019 można zgłaszać do sekretarza Komitetu Ogrodu Sprawiedliwych Anny Ziarkowskiej pod adresem a.ziarkowska@dsh.waw.pl do 30 listopada 2018. Do zgłoszenia należy dołączyć biogram i uzasadnienie.

Więcej informacji na stronie: sprawiedliwi.dsh.waw.pl 
Organizator:
Dom Spotkań z Historią
Partnerzy: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Muzeum Historii Polski, Gariwo