O Nagrodę Historyczną m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego rywalizowało w tym roku 101 publikacji. Spośród nich jury wybrało 10 tytułów. Laureata lub laureatkę poznamy już 27 listopada.
Na liście znalazły się publikacje mówiące zarówno o czasach II RP, wojny i okupacji, jak i o PRL. Większość z nich, nawet jeśli dotyczy spraw odległych, naświetla naszą współczesność, tłumacząc genezę zjawisk, z którymi obcujemy również i dziś. Chociaż nominowane książki należą do literatury historycznej, nierzadko podejmują tematykę szpiegowską, polityczną, filozoficzną czy gospodarczą. Autorzy i autorki korzystali zarówno z akademickiego aparatu badawczego, jak i reporterskiego rzemiosła; tacy, którzy skupili się na dokumentach i tacy, którzy postawili na historie mówione, a najczęściej nominowani łączyli oba podejścia, konfrontując ze sobą to, co oficjalne z tym, co codzienne, potoczne i bliższe ciału. Nominowane tytuły podejmują tematy, które pozwalają pogłębić wiedzę na temat spraw, które wciąż są przedmiotem debaty publicznej: przygotowań Polski do drugiej wojny światowej, społecznych dziejów PRL, oceny osób należących do elity PZPR, kształtowania się nowoczesnego narodu polskiego czy obecności w przestrzeni publicznej osób z niepełnosprawnościami. Książki kierują uwagę czytelników na ważne, a także zapomniane postaci i zjawiska z najnowszej historii Polski oraz kierują światło na sprawy wydawałoby się znane, lecz oddając głos bohaterom, którym dotąd historia nie chciała słuchać albo opowieść o nich była zbyt powierzchowna. Wskazane przez jury publikacje pozwolą lepiej i mądrzej spierać się o korzenie naszej teraźniejszości, o nowoczesność, patriotyzm i polskość.
Jury nominowało do Nagrody dziesięć tytułów:
- Andrzej Brzeziecki, „Wielka gra majora Żychonia. As wywiadu kontra Rzesza”, Wydawnictwo Literackie,
- Piotr M. A. Cywiński, „Auschwitz. Monografia człowieka”, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau,
- Artur Domosławski, „Wygnaniec. 21 scen z życia Zygmunta Baumana”, Wielka Litera,
- Wojciech Marciniak, „Odzyskać nadzieję, wrócić do Ojczyzny. Związek Patriotów Polskich w Południowym Kazachstanie 1944-1946”, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Muzeum Pamięci Sybiru,
- Rafał Matyja, „Miejski grunt. 250 lat polskiej gry z nowoczesnością”, Karakter,
- Brian Porter-Szűcs, „Całkiem zwyczajny kraj. Historia Polski bez martyrologii”, tłum. Anna Dzierzgowska i Jan Dzierzgowski, Wydawnictwo Filtry,
- Michał Przeperski, „Mieczysław F. Rakowski. Biografia polityczna”, Instytut Pamięci Narodowej,
- Marcin Stasiak, „Polio w Polsce 1945-1989. Studium z historii niepełnosprawności”, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”,
- Jacek Tebinka, Anna Zapalec, „Polska w brytyjskiej strategii wspierania ruchu oporu. Historia Sekcji Polskiej Kierownictwa Operacji Specjalnych (SOE)”, Wydawnictwo Neriton,
- Anna Wylegała, „Był dwór, nie ma dworu. Reforma rolna w Polsce”, Wydawnictwo Czarne.
Nagroda Historyczna m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego, ustanowiona w grudniu 2018 roku uchwałą Rady Miasta Warszawy, jest kontynuacją nagrody powstałej w 2009 roku za najlepszą książkę poświęconą najnowszej historii Polski. To jedna z najważniejszych nagród historycznych w kraju, a jej laureatami byli m.in. Timothy Snyder, Karol Modzelewski, a w ubiegłym roku Grzegorz Piątek za książkę „Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944-1949”. Jury nagradza publikacje podejmujące tematy, które frapują nie tylko naukowców i miłośników historii. Pogłębiona refleksja nad najnowszą historią Polski pozwala bowiem zrozumieć również bieżącą rzeczywistość i światopoglądowe spory, które toczymy do dziś.
Nagroda jest także uczczeniem pamięci Kazimierza Moczarskiego, dziennikarza i prawnika, demokraty i żołnierza Armii Krajowej, po wojnie przez 11 lat więzionego przez komunistów. Był autorem „Rozmów z katem”, niezwykłego zapisu rozmów z Jürgenem Stroopem, likwidatorem warszawskiego getta, z którym dzielił jedną celę więzienia na warszawskim Mokotowie.
Książki ocenia jury w składzie: Andrzej Friszke (Przewodniczący), Antoni Dudek, Dobrochna Kałwa, Barbara Klich-Kluczewska, Jan Kofman, Andrzej Krzysztof Kunert, Anna Landau-Czajka, Tomasz Łubieński, Anna Machcewicz, Tomasz Makowski, Małgorzata Szejnert i Andrzej Wielowieyski.
Laureata Nagrody poznamy 27 listopada
Autor lub autorka najlepszej książki otrzyma 50 tysięcy złotych oraz statuetkę – replikę temperówki patrona Nagrody. Szczegółowe informacje będzie można znaleźć na: dsh.waw.pl/nagroda-moczarskiego.
Fundator i organizator: miasto stołeczne Warszawa
Współorganizatorzy: Dom Spotkań z Historią, Fundacja im. Kazimierza i Zofii Moczarskich
Patron medialny: „Gazeta Wyborcza”
Partnerzy: Biblioteka Narodowa, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie
