Przejście do strony głównej serwisu DSH

Debata poświęcona kluczowym momentom sporu o wybór sojusznika w 100-lecie wybuchu I wojny światowej, konfliktu wywołanego odmiennymi postawami Polaków wobec dążenia do niepodległości. W spotkaniu udział wezmą: prof. dr hab. Tomasz Nałęcz, prof. dr hab. Janusz Odziemkowski i prezes Ośrodka KARTA Zbigniew Gluza.  Pierwsza wojna, będąca zbrojnym starciem dawnych zaborców, niosła nadzieję na odzyskanie przez Polskę niepodległości. W obliczu narastającego konfliktu rysowały się wśród polskich przywódców politycznych odmienne koncepcje co do tego, poparcie której ze stron konfliktu może dać większe szanse na odbudowę państwa. Szczególnie wyraziście ścierały się ze sobą – orientacja prorosyjska, uosabiana przez Romana Dmowskiego i orientacja proaustriacka, której symbolem był Józef Piłsudski. Prof. Andrzej Chojnowski: „Owe rozbieżności były w tamtym czasie czymś naturalnym, stanowiły pochodną trwającego od dziesięcioleci rozdarcia ziem polskich pomiędzy zaborców. Mieszkańcy poszczególnych zaborów mieli odrębne doświadczenia, wskutek czego po swojemu oceniali sytuację europejską, układając własne scenariusze rozwoju wydarzeń. Polacy musieli zdecydować, jaką postawę należy zająć wobec ogólnoeuropejskiego konfliktu, jak również przewidzieć, jakie ich zachowania okażą się najkorzystniejsze dla polskiej przyszłości. Wypływające z tych dylematów różnice zapatrywań, określone mianem sporów orientacyjnych, utrzymywały się przez cały okres wojny, a nawet i dłużej, albowiem także po odzyskaniu niepodległości różne środowiska polityczne II Rzeczpospolitej przekonywały społeczeństwo, że to one wybrały w latach 1914–18 najwłaściwszą strategię działania. Oceniając na chłodno tamte czasy, można powiedzieć, że żaden obóz polityczny nie zdobył wówczas patentu na nieomylność. Większość z tych obozów potrafiła natomiast nadążać za potrzebami chwili. Siłą polskich elit przywódczych okazała się umiejętność szybkiego adaptowania się do potrzeb zmieniającej się w Europie sytuacji, łącznie z trafnym wyborem skutecznych w danym okresie metod działania. Umiejętność tę uosabiały dwie czołowe postacie polskiego życia politycznego – Roman Dmowski i Józef Piłsudski.” Polski wir I wojny, Warszawa 2014) Jakie racje stały za ówczesnymi wyborami politycznymi Polaków i ich militarnymi konsekwencjami? Czy podział społeczeństwa w obliczu konfliktu zbrojnego na – wrogie sobie – „orientacje” pomagał czy przeszkadzał w drodze do niepodległości? Zbigniew Gluza: „W sensie militarnym I wojna dla Polski była wyłącznie nieszczęściem – niosła kataklizm: śmierć, wypędzenie, ruinę. Polski żołnierz, nowa jakość po poprzednim stuleciu, to – przy nawet wzorcowej waleczności – byt raczej symboliczny. Choć każdy ówczesny sojusz, w imię którego walczył, był dwuznaczny, skuteczność bitewna działała jednak na rzecz postulowanej państwowości. Finalnie rozstrzygał o niej wymiar społeczny i polityczny wojny – determinacja w zbiorowym zdobywaniu podmiotowości narodowej. Z niej narodziło się państwo. (Polski wir I wojny, Warszawa 2014) Spotkanie zostanie zilustrowane archiwalnymi materiałami filmowymi. Partnerem debaty jest Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej.   Organizatorzy: Ośrodek KARTA, DSH