Laureaci
Grzegorz Motyka został laureatem Nagrody Historycznej m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego. Laureatkę wybrały też skupione wokół Nagrody Młodzieżowe Kluby Historyczne – została nią Kalina Błażejowska.
W niedzielę, 1 grudnia, w Bibliotece Narodowej w Warszawie, po raz 16. została przyznana Nagroda Historyczna m. st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego. Spośród stu zgłoszonych książek, a następnie pięciu nominacji, jury pod przewodnictwem prof. Andrzeja Friszkego wybrało książkę „Akcja »Wisła« ‘47. Komunistyczna czystka etniczna” autorstwa Grzegorza Motyki. Zwycięzca otrzymał statuetkę – replikę temperówki patrona nagrody – oraz 50 tys. złotych. Po raz pierwszy nagrody pieniężne otrzymali również pozostali nominowani, po 10 tys. złotych.
Wydawcą nagrodzonej publikacji jest Wydawnictwo Literackie. „Nigdy wcześniej i nigdy później państwo polskie nie prowadziło na podobną skalę etnobójczej polityki” – pisze Grzegorz Motyka w książce o akcji „Wisła”, w wyniku której 140 tys. polskich obywateli zostało wysiedlonych z domów zajmowanych od pokoleń. Działo się to rękoma polskich polityków, urzędników i wojskowych. Celem brutalnej operacji było nie tylko zniszczenie podziemia i ukaranie wspierającej go ludności cywilnej, ale wymuszona polonizacja mniejszości ukraińskiej i łemkowskiej.
Grzegorz Motyka, laureat tegorocznej Nagrody, jest historykiem i politologiem skupiającym się w pracy badawczej na problematyce stosunków polsko-ukraińskich po 1939 roku oraz kwestii antykomunistycznego oporu w Europie Środkowej po 1944 roku.
Uzasadnienie jury
„Ogromna wiedza o faktach idzie w parze z dokładnością w rekonstruowaniu szczegółów, wnikliwością krytyki źródeł i mądrością w wyciąganiu wniosków, dostrzeganiu związków między faktami. W bardzo trudnym obszarze, gdzie emocje (obu stron) niekiedy bardzo silne, często prowadzą do niechęci i niemożności zrozumienia racji drugiej strony (wtedy i dziś) prof. Motyka ze spokojem i precyzją mówił i pisał o faktach, pamiętając też cały czas o racjach moralnych i prawie ofiar do przywrócenia o nich pamięci” – uzasadniał werdykt prof. Andrzej Friszke, przewodniczący jury.
Laureatka Młodzieżowych Klubów Historycznych
Co roku swoją Nagrodę przyznają również Młodzieżowe Kluby Historyczne, którym również patronuje Kazimierz Moczarski. Jest nią „Ołówek”, statuetka pasująca do „Temperówki Kazimierza Moczarskiego”. Kluby na co dzień promują modę na czytanie książek historycznych wśród uczniów szkół średnich. Tym razem “Ołówek” trafił do Kaliny Błażejowskiej za książkę „Bezduszni. Zapomniana zagłada chorych” Wydawnictwa Czarnego.
Laureaci i laureatki poprzednich edycji
Ubiegłorocznym laureatem nagrody był Sławomir Łotysz za książkę „Pińskie błota. Natura, wiedza i polityka na polskim Polesiu do 1945 roku”. W poprzednich latach w gronie laureatek i laureatów znaleźli się: Anna Wylegała za książkę „Był dwór, nie ma dworu. Reforma rolna w Polsce” (Nagroda Moczarskiego 2022), Grzegorz Piątek za książkę „Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944-1949″ (Nagroda Moczarskiego 2021), Mariusz Mazur za książkę „Antykomunistycznego podziemia portret zbiorowy 1945-1956. Aspekty mentalno-psychologiczne” (Nagroda Moczarskiego 2020), Olga Linkiewicz za książkę „Lokalność i nacjonalizm. Społeczności wiejskie w Galicji Wschodniej w dwudziestoleciu międzywojennym” (Nagroda Moczarskiego 2019), Jerzy Kochanowski za książkę „Rewolucja międzypaździernikowa. Polska 1956-1957″ (Nagroda Moczarskiego 2018), Agata Zysiak za książkę „Punkty za pochodzenie. Powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście” (Nagroda Moczarskiego 2017), Andrzej Nowak za książkę „Pierwsza zdrada Zachodu. 1920 – zapomniany appeasement” (Nagroda Moczarskiego 2016), Alexandra Richie za książkę „Warszawa 1944. Tragiczne powstanie” (Nagroda Moczarskiego 2015), Karol Modzelewski za książkę „Zajeździmy kobyłę historii. Wyznania poobijanego jeźdźca” (Nagroda Moczarskiego 2014), Marcin Zaremba za książkę „Wielka trwoga. Polska 1944-1947. Ludowa reakcja na kryzys” (Nagroda Moczarskiego 2013), Timothy Snyder za książkę „Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem” (Nagroda Moczarskiego 2012), Andrzej Friszke za książkę „Anatomia buntu. Kuroń, Modzelewski i komandosi” (Nagroda Moczarskiego 2011), Bogdan Gadomski za książkę „Biografia agenta. Józef-Josek Mützenmacher (1903-1947)” (Nagroda Moczarskiego 2010), Gunnar S. Paulsson za książkę „Utajone miasto. Żydzi po aryjskiej stronie Warszawy (1940-1945)” (Nagroda Moczarskiego 2009).
Jury
Prof. Andrzej Friszke (przewodniczący), prof. Antoni Dudek, prof. Dobrochna Kałwa, prof. Barbara Klich-Kluczewska, prof. Jan Kofman, dr hab. Andrzej Krzysztof Kunert, prof. Anna Landau-Czajka, dr Anna Machcewicz, dr Tomasz Makowski, Małgorzata Szejnert, Andrzej Wielowieyski.
Organizatorzy i partnerzy
Organizatorem i fundatorem konkursu jest m. st. Warszawa, a współorganizatorami Dom Spotkań z Historią oraz Fundacja im. Kazimierza i Zofii Moczarskich. Partnerem nagrody jest Biblioteka Narodowa. „Gazeta Wyborcza” sprawuje patronat medialny.
