Przejście do strony głównej serwisu DSH

Czy można było wyobrazić sobie, czym dla Warszawy i jej mieszkańców będzie wojna? Jak bardzo zmieni oblicze miasta? Czy można było się na nią przygotować? Dom Spotkań z Historią zaprasza na wystawę w związku z 80. rocznicą wybuchu II wojny światowej. Tematem ekspozycji jest jeden rok z życia stolicy. Rok, w którym nagle zmieniło się wszystko. Nieodwołalnie skończył się świat II RP.

Latem 1939 o wojnie mówiono wszędzie, organizowano próbne alarmy przeciwgazowe, wykupywano żywność, kopano okopy, ale jednocześnie plażowano nad Wisłą, bawiono się na festynach i paradach, podziwiano nowy Tor Wyścigów Konnych, planowano budowę metra, przygotowywano się na nowy rok szkolny. Trudno było uwierzyć, że wojna naprawdę wybuchnie i nie będzie to sprawa kilku dni czy tygodni, ale lat.

Na opowieść o ostatnim lecie przed wojną i o jej pierwszych miesiącach w Warszawie, o ogromie zniszczeń, życiu w ruinach i zagrożeniu, składa się około stu zdjęć z kilku zbiorów reprezentujących różne sposoby fotografowania i odmienne perspektywy: oficjalną, prywatną oraz propagandową. Fotografie opatrzono varsavianistycznymi opisami (pozwalającymi na identyfikację budynków i miejsc), a także uzupełniono fragmentami dzienników i pamiętników, kalendarium wydarzeń oraz unikalnymi amatorskimi filmami archiwalnymi z pierwszych miesięcy okupacji w Warszawie. Na wystawie zobaczymy obrazy miasta uchwycone przez fotoreporterów „Ilustrowanego Kuriera Codziennego”, amerykańskiego korespondenta Juliana Bryana, żołnierza Armii Krajowej Sylwestra „Krisa” Brauna, który udokumentował okupację i powstanie warszawskie, ale też Wilhelma Haase Lampego – niemieckiego socjaldemokraty, dziennikarza i jednego z dyrektorów koncernu Dragerwerk, którego zdjęcia znalazły się na niemieckich kartkach pocztowych.

Ekspozycja składa się z czterech części. Pierwszą poświęcono życiu codziennemu warszawiaków przed wybuchem wojny. Na zdjęciach widać atmosferę „ostatniego” lata i niepokojący rytm tych dni. Przyglądamy się życiu miasta do ostatniej chwili przed niemieckim atakiem. Druga część to głośne fotografie Juliena Bryana z oblężenia Warszawy – zniszczone przez bombardowania i ostrzał domy i ulice, ale przede wszystkim portrety warszawiaków, poruszające obrazy cierpienia ludności cywilnej. Następna część to fotografie pokazujące Warszawę zrujnowaną, po kapitulacji. Obrazy zniszczonej stolicy kojarzone są na ogół z okresem po powstaniu, tymczasem wiele z tych zniszczeń dokonanych zostało na samym początku wojny. W czasie oblężenia na skutek bombardowań i walk obronnych zburzono ok. 10% zabudowy miasta, w tym ścisłe centrum.



Ostatnia odsłona to Niemcy w Warszawie – żołnierze Wermachtu fotografujący się na tle ruin podbitego miasta, ale także odradzające się życie już w warunkach okupacji. Wystawę kończy seria zdjęć z grudnia 1939, na których niemiecki dziennikarz uwiecznił ulice i mieszkańców dzielnicy północnej przed utworzeniem tam getta.

Zderzenie zdjęć pokazujących miasto na chwilę przed wybuchem wojny oraz w pierwszych miesiącach jej trwania, kiedy nastąpił pierwszy akt zniszczenia Warszawy, pozwala uświadomić sobie całościową skalę tych zniszczeń i ogrom wysiłku, który włożono w walkę o przetrwanie, a potem w odbudowę stolicy. Miasto zostało skazane na śmierć, dziś żyje, dynamicznie się rozwija, zmienia i fascynuje swoją burzliwą przeszłością.

Wystawa powstała w ramach 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej obchodzonych pod hasłem „Warszawa. Niech trwa”.

Kuratorzy: Monika Kapa-Cichocka, Katarzyna Madoń-Mitzner, Ryszard Mączewski
Projekt wystawy: Katarzyna Brzostowska
Partnerzy: Fundacja „Warszawa1939.pl”, Narodowe Archiwum Cyfrowe, Archiwum Państwowe w Warszawie
Patroni medialni: Polskie Radio, Gazeta Wyborcza, Warszawa. Wyborcza.pl, Co Jest Grane24