Kuratorkami wystawy są Anna Brzezińska i Katarzyna Madoń-Mitzner. Zdjęcia pochodzą z archiwum Polskiej Agencji Prasowej. Partnerem projektu jest Teatr Wielki – Opera Narodowa.

Ekspozycja jest częścią programu BUDUJEMY NOWY DOM, przygotowanego przez DSH w ramach obchodów 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy stolicy i będzie prezentowana od 25 września 2025 do 22 lutego 2026 w siedzibie DSH przy ul. Karowej 20 w Warszawie. Wernisaż wystawy odbędzie się 25 września 2025 o g. 18:00.

Autorem varsavianistycznych opisów do zdjęć jest Ryszard Mączewski, projekt wystawy stworzyła Katarzyny Godyń-Skoczylas, zaś autorem identyfikacji wizualnej wystawy jest Kuba Maria Mazurkiewicz. Wystawie towarzyszy album autorstwa Anny Brzezińskiej i Katarzyny Madoń-Mitzner zaprojektowany przez Barabasza Opałkę. Drugie, uzupełnione wydanie książki „Warszawa na nowo. Fotografie reporterskie 1945-1949” dostępne będzie w Księgarni DSH od 25 września.

WARSZAWA NA NOWO. FOTOGRAFIE REPORTERSKIE 1945–1949

Wystawa składa się z kilkudziesięciu warszawskich fotografii z drugiej połowy lat 40. Ich autorami są młodzi fotoreporterzy z różnych agencji fotograficznych działających tuż po wojnie – Jerzy Baranowski, Stanisław Dąbrowiecki, Wojciech Kondracki, Jan Tymiński, Stanisław Urbanowicz, Zdzisław Wdowiński,  a także operatorzy Wiktor Janik i Karol Szczeciński. Niestety, nie przy wszystkich fotografiach zachowały się nazwiska autorów.

Te fotografie pokazują odbudowę miasta, ale także budowanie na nowo życia po traumie II wojny. Pozwalają inaczej spojrzeć na tamte czasy i na Warszawę dzisiaj. Mieszkańcy stolicy z niezwykłą siłą życia i energią oswajali skrajnie trudną rzeczywistość i starali się żyć normalnie w nienormalnych warunkach. W decyzji o wzniesieniu z ruin stolicy było jakieś pozytywne szaleństwo, zbiorowy entuzjazm na przekór realiom i sytuacji politycznej. Czuje się to, patrząc na te zdjęcia, na twarze ludzi, na odradzające się życie miasta. Ten entuzjazm, energia są zaraźliwe – mówi Katarzyna Madoń-Mitzner, kuratorka wystawy.

Warszawa była najbardziej zniszczoną spośród europejskich stolic. W wyniku działań wojennych zburzono około 84% zabudowań lewobrzeżnej części miasta, w tym 90% zabudowy przemysłowej i zabytkowej, ok. 72% budynków mieszkalnych. Gruzy zajmowały ok. 20 milionów metrów sześciennych. Moment powrotu dawnych mieszkańców do stolicy, życie w ruinach i mozolna odbudowa miasta zostały utrwalone przez autorów zdjęć z niezwykłym wyczuciem i wrażliwością. Prezentowane w albumie i na wystawie fotografie pozwalają zrozumieć charakter i historię stolicy Polski oraz wyobrazić sobie, jak ogromny wysiłek włożono w podniesienie Warszawy z ruin. Zdjęcia pustkowia po getcie warszawskim kontrastują z nowopowstającym osiedlem Mariensztat, bieda i smutek z ulicznymi zabawami i tańcami. W ruinach Starego Miasta biegają dzieci a kobiety rozwieszają pranie. To poruszający portret zbiorowy ludzi budujących miasto na gruzach. Opowieść nie tyle o odbudowie miasta, co o odbudowie życia.

Autorzy fotografii byli profesjonalistami, niezwykle zaangażowanymi w to, co robią. Ich zdjęcia są na najwyższym poziomie, zarówno technicznym, jak i merytorycznym, doskonale skadrowane i skomponowane. To nie tylko dokument, ale piękna, pełna emocji fotografia humanistyczna. Dzięki temu, że przetrwała, możemy poczuć niesamowitego ducha miasta i jego
mieszkańców – mówi Anna Brzezińska, kuratorka wystawy.

WARSZAWA. NOWY POCZĄTEK

Tydzień przed otwarciem wystawy „WARSZAWA NA NOWO. Fotografie reporterskie 1945-1949” w DSH, 19 września 2025 wspólnie z Teatrem Wielkim – Operą Narodową zapraszamy publiczność teatru do obejrzenia wybranych zdjęć na wystawie „WARSZAWA. NOWY POCZĄTEK” w TWON. Ekspozycja towarzyszy premierze oraz pokazom opery „Najlepsze Miasto Świata. Opera o Warszawie” w reżyserii Barbary Wiśniewskiej. Wyselekcjonowane przez kuratorki Katarzynę Madoń-Mitzner i Annę Brzezińską fotografie będzie można oglądać w foyer dolnym TWON (w strefie biletowanej) od 19 września do 31 października. Ekspozycja w holu głównym Teatru Wielkim – Operze Narodowej składa się z 20 warszawskich fotografii. Ich autorami są młodzi fotoreporterzy z różnych agencji fotograficznych działających tuż po wojnie – Jerzy Baranowski, Stanisław Dąbrowiecki i Zdzisław Wdowiński.

***

Wystawa w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej „WARSZAWA. NOWY POCZĄTEK” oraz „WARSZAWA NA NOWO” stanowią symboliczne podsumowanie wieloletniej pracy Anny Brzezińskiej i Katarzyny Madoń-Mitzner – autorek albumu „Warszawa na nowo” i kuratorek wystaw – ze zdjęciami z archiwum Polskiej Agencji Prasowej z lat 1945-49 (pierwsza ekspozycja na ten temat była pokazana w DSH w 2007 roku). Warto wspomnieć, że poprzednia odsłona wystawy „WARSZAWA NA NOWO” kuratorowana przez Katarzynę Madoń-Mitzner i Annę Brzezińską została otwarta dla publiczności 17 marca 2020 roku. Niestety pandemia COVID-19 uniemożliwiła obejrzenie ekspozycji większemu gronu odbiorców i odbiorczyń. Po pięciu latach wracamy do tej niezwykłej wizualnej opowieści o życiu w odbudowującej się Warszawie, pokazując ją w nowej odsłonie.

BUDUJEMY NOWY DOM 

W związku z przypadającymi na 2025 rok obchodami 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy stolicy, zespół DSH przygotował program nawiązujący do tamtych doświadczeń i uwzględniający zarazem świadectwa źródłowe oraz ustalenia merytoryczne dotyczące odbudowy Warszawy, które trafiły do przestrzeni publicznej w ostatnich kilkunastu latach. Projekt ma także wprowadzić do obiegu nieznane materiały audiowizualne (w tym świadectwa z Archiwum Historii Mówionej DSH). Koordynatorem merytorycznym programu DSH „BUDUJEMY NOWY DOM” jest Piotr Jakubowski, zastępca dyrektorki DSH. W programie m.in. wystawa plenerowa „BUDUJEMY NOWY DOM. Odbudowa Warszawy 1945-1952” (wrzesień-listopad 2025), wystawa czasowa „WARSZAWA NA NOWO. Fotografie reporterskie 1945-1949” (wrzesień 2025-luty 2026), premiery nowych, poszerzonych wydań albumów „Budujemy Nowy Dom. Odbudowa Warszawy w latach 1945–1952” i „Warszawa na nowo. Fotografie reporterskie 1945-1949”, spacery miejskie z Jerzym S. Majewskim i Tomaszem Markiewiczem szlakiem najciekawszych, mniej znanych lokacji w stolicy związanych z odbudową miasta w cyklu „Budujemy Nowy Dom – historie nieznane”, a także cykl internetowy „Czwartkowe spotkania z odbudową Warszawy”, realizowany od marca do grudnia 2025 prezentowany na social mediach DSH i Kulturalnej Warszawy.

Projekt DSH „BUDUJEMY NOWY DOM” jest częścią zainicjowanego i finansowanego przez Miasto Stołeczne Warszawa programu kulturalnego z okazji 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy stolicy. Szczegółowe informacje: dsh.waw.pl, kultura.um.warszawa.pl

***