„OCALONE”, wyreżyserowane przez Maję Kleczewską, to kolejny poruszający monodram w dorobku Agnieszki Przepiórskiej i jeden z pierwszych głosów oddanych ofiarom pacyfikacji Ochoty podczas Powstania Warszawskiego. Na bazie skrawków wspomnień i dzienników pochodzących od świadków i ofiar, autor scenariusza – Piotr Rowicki – utkał historię Ireny K. ukazując fragment wielu zbrodni, jakich dopuściły się w 1944 r. odziały SS RONA, składające się głównie z dezerterów zbiegłych z Armii Czerwonej. Spektakl nie jest jednak wyłącznie historią o obozie przejściowym na Zieleniaku, ale uniwersalną opowieścią o kobietach, które doświadczyły gwałtu wojennego. Historią aktualną pod każdą szerokością geograficzną, w której toczą się działania wojenne, a gwałt jest stosowany jako forma broni.
Irena K. z ulicy Opaczewskiej miała 12 lat, kiedy w sierpniu 1944 r. w powstańczej Warszawie pojawiły się oddziały SS RONA, spędzając cywilną ludność Ochoty na Zieleniak. Nocą, pijani sołdaci wyciągali z tłumu młode i stare kobiety, małe dziewczynki i przyszłe matki, które masowo gwałcili. Wiele z nich zostało w bestialski sposób zabitych. Irence udało się przeżyć. Na osiemdziesiąt lat jej pamięć zamilkła, ale w dniu odsłonięcia pomnika „ku czci pomordowanych” wszystko do niej wróciło. Znowu była noc na Zieleniaku, krzyki dziewczynek i kobiet, których nikt nie potrafił ocalić. Znowu usłyszała swój stłumiony głos, a potem, nagle zaczęła głośno mówić: „miałam wtedy wpiętą we włosy taką białą wstążkę…”.
OD TWÓRCÓW: Po osiemdziesięciu latach Irena K. z ulicy Opaczewskiej odzyskuje głos. Przez te wszystkie lata chodziła koło miejsca, gdzie wydarzyła się tragedia. Koło szkoły, którą spalono. Koło placu, na którym sprzedawano warzywa i owoce. I teraz też kwitnie handel. Nikt nie chciał słuchać. Nikt nie chciał się zatrzymać. Nikt tego nie potrzebował, po co rozdrapywać rany? „Ocalone” to historia prawdziwa, która wydarzyła się w połowie XX wieku. W środku Europy. W Polsce. W Warszawie. W obozie przejściowym na Zieleniaku masowo gwałcono kobiety. Nikt dokładnie nie wie, ile ich było. Setki? Tysiące? Nikt nie zna ich nazwisk ani imion. Sprawcy są znani: Ronowcy, diabły umazane marmoladą, obwieszone zegarkami, pijące wódkę z baniek po mleku, w kradzionych koszulach i z karabinami na sznurkach. Ofiary wybierali nocami, pomagali sobie latarkami. Krzyki, jęki, skowyt, stos spuchniętych ciał, a potem cisza. Irena K. odzyskała głos. Musi zebrać wszystkie siły, aby przywrócić pamięć o wszystkich nieznanych bohaterkach poległych w sierpniu 1944 roku na warszawskim Zieleniaku. Musi zadbać o ich obecność w świadomości dzisiejszych i przyszłych pokoleń. Zapraszamy Państwa na uroczyste odsłonięcie pomnika, który na zawsze zachowa w pamięci los bohaterek.
OCALONE
w roli Ireny K.: Agnieszka Przepiórska
tekst: Piotr Rowicki
reżyseria: Maja Kleczewska
kostium: Konrad Parol
muzyka: Cezary Duchnowski
wideo: Krzysztof Garbaczewski
choreografia: Anna Krysiak
produkcja: Małgorzata Błasińska, Agata Kucharska, Olga Stefańska
kwerenda w zbiorach Archiwum Historii Mówionej DSH i FOK: Joanna Rączka
producent: Dom Spotkań z Historią
Powstanie spektaklu w 2024 r. zostało dofinansowane ze środków KPO dla kultury.
kontakt dla mediów: Kaja Stępkowska, k.stepkowska@dsh.waw.pl
„OCALONE” W PROGRAMIE TEATR POLSKA 2025
DSH zaprasza na pokazy spektaklu „OCALONE” w reż. Mai Kleczewskiej w ramach programu TEATR POLSKA 2025. W tegorocznej osłonie projektu przedstawienie DSH zostanie zaprezentowany publiczności w aż w 12 miejscowościach: w Nadarzynie (5.09), Mrozach (29.09), Lubinie (4.10), Obornikach Śląskich (5.10), Piotrków Drugi (12.10), Dąbrowie Górniczej (3.11), Pszczynie (4.11), Czechowicach-Dziedzicach (5.11), Koninie (10.11), Strzelnie (11.11), Mogilnie (22.11) oraz Powidzu (23.11).
TEATR POLSKA jest ogólnopolskim programem promocji teatru wśród mieszkańców miejscowości, mających ograniczony dostęp do oferty teatralnej. Powstał, by ułatwiać dostęp do oferty teatralnej przez wspieranie aktywności teatrów poza ich siedzibami i umożliwić prezentacje spektakli w miejscowościach mających utrudniony dostęp do kultury. Dzięki dofinansowaniu w ramach programu teatry instytucjonalne oraz organizacje pozarządowe mają możliwość zorganizowania pokazów spektakli w miastach, w których nie ma teatrów instytucjonalnych.
Inspiracją dla powstania programu były objazdy teatralne organizowane w okresie międzywojennym przez Redutę Juliusza Osterwy i Mieczysława Limanowskiego, które przybliżały publiczności najważniejsze osiągnięcia polskiego teatru tamtego okresu.
Tegoroczna odsłona TEATRU POLSKA odbywa się po raz siedemnasty. W 2025 r. ramach programu spektakle pokazywane są w okresie między 18.08 a 28.11.2025 r. Program TEATR POLSKA organizowany jest od 2009 roku przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Więcej informacji na stronie: www.teatrpolska.pl