Była reżyserką, scenarzystką i montażystką filmów dokumentalnych, związana z łódzką Wytwórnią Filmów Oświatowych. Laureatka ponad 45 nagród przyznawanych na najważniejszych międzynarodowych festiwalach filmów krótkometrażowych, m.in. w Berlinie, Bilbao, Krakowie, Mannheim, Moskwie, Oberhausen, Tampere i Teheranie. Realizowała filmy dokumentalne o różnorodnej tematyce: o problemach społecznych, sztuce, balecie, a także o dzieciach i dla dzieci. Poświęcała wiele uwagi stronie wizualnej swoich filmów, które sama montowała. Jadwiga Żukowska jest bohaterką kolejnego spotkania w ramach cyklu „Zapomniane reżyserki. Opowieści o pionierkach polskiego kina”.
⇒ Nagranie spotkania będzie dostępne na kanałach FB i YouTube Domu Spotkań z Historią i Stowarzyszenia Twórczyń Filmowych
Fot. Stanisław Śliskowski/Wytwórnia Filmów Oświatowych w Łodzi
Już w czasach II RP w polskiej branży filmowej pracowało wiele kobiet, w tym cenione reżyserki, scenarzystki i dokumentalistki. Ich przed- i powojenna twórczość to fenomen na skalę światową. Kim były pierwsze polskie reżyserki? Dlaczego dziś często o nich nie pamiętamy?
Sylwetkę Jadwigi Żukowskiej przybliży
prof. dr hab. Katarzyna Mąka-Malatyńska.
Jadwiga Żukowska (1926–2008), reżyserka, scenarzystka i montażystka filmów dokumentalnych, związana z łódzką Wytwórnią Filmów Oświatowych. Laureatka ponad 45 nagród przyznawanych na najważniejszych międzynarodowych festiwalach filmów krótkometrażowych, m.in. w Berlinie, Bilbao, Krakowie, Mannheim, Moskwie, Oberhausen, Tampere i Teheranie. Wśród nagrodzonych tytułów znalazł się osobisty obraz „Ze światłem” (1996), który reżyserka poświęciła swoim najbliższym. To bardzo nietypowy, niezwyczajny, oryginalny w pomyśle film. Bez komentarza. Padają w nim jedynie słowa absolutnie niezbędne. Autorka buduje całość z przeplatających się, całkowicie odmiennych w nastroju, dwóch ciągów sekwencji, którym towarzyszy piękna muzyka Józefa Rychlika i przejmujący śpiew Olgi Szwajgier. Realizowała filmy dokumentalne o różnorodnej tematyce: o problemach społecznych, sztuce, balecie, a także o dzieciach i dla dzieci. Poświęcała wiele uwagi stronie wizualnej swoich filmów, które sama montowała.
dr hab. Katarzyna Mąka-Malatyńska
Profesorka w Instytucie Filmu, Mediów i Sztuk Audiowizualnych na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz wykładowczyni na Wydziale Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi. Autorka licznych artykułów poświęconych filmowi dokumentalnemu i kinu polskiemu publikowanych na łamach „Images”, „Kwartalnika Filmowego”, „Studiów Filmoznawczych” oraz książek, m.in. „Ludzie polskiego kina. Agnieszka Holland”. Jest współredaktorką publikacji „Zobaczyć siebie. Polski film dokumentalny przełomu wieków” (2011), „Pogranicza dokumentu” (2012)
„Zapomniane reżyserki. Opowieści o pionierkach polskiego kina” to cykl spotkań organizowanych przez Stowarzyszenie Twórczyń Filmowych (dawniej Stowarzyszenie Kobiet Filmowców) i Dom Spotkań z Historią, który potrwa od września 2023 do maja 2024. W ramach spotkań przybliżymy dorobek reżyserek i ich wpływ na rozwój sztuki filmowej, który przez lata pozostawał w cieniu mężczyzn. Opowiemy, z jakimi trudnościami musiały się mierzyć oraz o mechanizmach, które przyczyniły się do marginalizacji ich twórczości.
Jak mówi inicjatorka cyklu i członkini STF Katarzyna Trzaska: „Ten cykl to podróż przez historię kina z feministycznej perspektywy i doskonała okazja do dyskusji na temat obecnej sytuacji kobiet w świecie filmu. Wydarzenie jest hołdem dla pomijanych w narracji filmowej reżyserek, propaguje wiedzę o historii polskiego kina i jego kobiecych twarzach”.
Bohaterkami spotkań będą: Helena Amiradżibi-Stawińska, Natalia Brzozowska, Marta Flantz, Krystyna Gryczełowska, Danuta Halladin, Maria Hirszbein, Irena Kamieńska, Helena Lemańska, Maria Morozowicz-Szczepkowska i Jadwiga Żukowska.
Stowarzysznie Twórczyń Filmowych (dawniej Stowarzyszenie Kobiet Filmowców) powstało w 2014 roku i jest pierwszą tego typu organizacją w Polsce, która zrzesza kobiety pracujące w branży filmowej oraz działa na rzecz wyrównywania ich szans zawodowych. Swoją działalność rozpoczęło międzynarodową debatą „Czy kino ma płeć?” na festiwalu OFF Plus Camera w Krakowie w 2015 roku. Od tego czasu Stowarzyszenie zorganizowało szereg debat, paneli i konferencji uświadamiających różnice w wykorzystaniu potencjału zawodowego kobiet i mężczyzn oraz warsztaty doszkalające i rozwijające kompetencje twórczyń filmowych. STF angażuje się w społeczne i środowiskowe inicjatywy dotyczące warunków pracy w branży. Od 2021 roku przyznaje swoją nagrodę na koszalińskim Festiwalu Debiutów Filmowych „Młodzi i Film” za propagowanie kobiecej perspektywy w filmie. Stowarzyszenie zostało wpisane na listę NGO do konsultacji społecznych i opiniowania w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Organizatorzy: Stowarzyszenie Twórczyń Filmowych i Dom Spotkań z Historią
Projekt współfinansuje Urząd Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy
Partnerzy: Polski Instytut Sztuki Filmowej, Stowarzyszenie Filmowców Polskich, Szkoła Historycznego Dokumentu Filmowego, Archiwum Kobiet, Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych, 35mm.online, Her Docs
