Wystawa DSH „Narutowicz. Nienawiść zabija” będzie prezentowana w Szkole Podstawowej im. Prezydenta Gabriela Narutowicza w Cząstkowie Mazowieckim.

Lokalizacja: 55, 05-152 Cząstków Mazowiecki

Wystawa przybliża sylwetkę Gabriela Narutowicza oraz realia społeczne i polityczne roku 1922. Powstała w ramach obchodów setnej rocznicy jego tragicznej śmierci, organizowanych pod hasłem „Niezgoda na nienawiść”.

Początkowo Gabriel Narutowicz stanowczo odmawiał kandydowania na stanowisko „pierwszego obywatela w państwie”. Zresztą wiele osób nie wyobrażało go sobie jako prezydenta. To od Józefa Piłsudskiego oczekiwano utrzymania sterów młodego państwa. On jednak nie zamierzał kandydować w wyborach, nie taką rolę dla siebie widział. Ostatecznie Narutowicz (bardzo niechętnie) zdecydował się stanąć do walki o fotel prezydencki. W tym momencie Narutowicz stał się wrogiem ogromnej części społeczeństwa, a droga, na którą wszedł, zaprowadziła go do tragicznego końca.

Narutowicz od pierwszych chwil po wyborze nazywany był „żydowskim prezydentem”, odmawiano mu przynależności do narodu polskiego, wypominano bezwyznaniowość i żądano jego ustąpienia. Na ulicach dochodziło do rozruchów. Głównymi ofiarami ataków padali Żydzi lub ci, którzy stawali w ich obronie. I choć Gabriel Narutowicz nie miał żydowskiego pochodzenia i w żaden sposób nie reprezentował społeczności żydowskiej, to jego zabójstwo jak najbardziej można uznać za mord antysemicki. Eligiusz Niewiadomski, morderca prezydenta, niejednokrotnie podczas procesu mówił o „Judeo-Polsce”, przestrzegał przed „żydowską dominacją” i wypominał, że Narutowicza do najwyższej godności w państwie wyniosły właśnie żydowskie głosy. Antysemicka obsesja zresztą nie tylko towarzyszyła zamachowcowi, lecz była także nieodłączną cechą dużej części polskiego społeczeństwa. Niewiadomski jako postać wyrazista, o wyklarowanych poglądach, wygłaszająca mocne i skandaliczne tezy, staje się niestety często głównym bohaterem opisywanych wydarzeń.

Jak mówi Marcin Matuszewski, kurator wystawy: „Staramy się odwrócić tę narrację i oddać przestrzeń zamordowanemu prezydentowi. Naszą wystawą staramy się przypomnieć postać Gabriela Narutowicza i zwrócić uwagę na zapomniane a interesujące fragmenty jego życiorysu. I choć życie prezydenta kończy się dramatycznie i przedwcześnie, to nie wyłącznie na morderstwie się skupiamy. Przypominamy o prawdziwym człowieku – naukowcu, konstruktorze, ojcu i mężu. W końcu o polityku, który mimo rozwijającej się w Szwajcarii kariery postanawia wrócić do Polski i włączyć się w budowę demokratycznego państwa. Chcemy odwrócić narrację prawicowej prasy z czasów tragicznego grudnia 1922 roku i krzyknąć: «głośniej nad tą trumną!»”.

***

Instytucja wypożyczająca: Dom Spotkań z Historią
Gospodarz wystawy: Szkoła Podstawowa im. Prezydenta Gabriela Narutowicza w Cząstkowie Mazowieckim.