Trauma, tożsamość, mikrohistorie | spotkanie

Jakie ślady zostawiają w jednostkach i w społecznościach doświadczenia graniczne, takie jak wojna, pobyt w obozie koncentracyjnym czy przeżycie rozpadu systemu politycznego? W jaki sposób trauma wpływa na kształtowanie tożsamości – zarówno osobistej, jak i zbiorowej. Jak o tym opowiadać bez popadania w banał?

Punktem wyjścia do dyskusji w ramach spotkania z cyklu „NAUKA OBJAŚNIA ŚWIAT”, organizowanego przez DSH i Fundację na rzecz Nauki Polskiej, będą trzy wyjątkowe książki, które, z różnych perspektyw, podejmują temat zależności między traumą i tożsamością:

praca naukowa Drugie pokolenie obozowe Marii Buko (wyd. Monografie FNP, 2024)
powieść Koniec Marty Hermanowicz (wyd. ArtRage, 2024)
proza eseistyczna Król Warmii i Saturna Joanny Wilengowskiej (wyd. Czarne, 2024)

Maria Buko w książce Drugie pokolenie obozowe analizuje relacje dzieci byłych więźniów i więźniarek niemieckich obozów koncentracyjnych, pokazując, jak doświadczenia rodziców wpłynęły na ich życie. Praca opiera się na pogłębionych wywiadach i stanowi ważny głos w dyskusji o pamięci, milczeniu i międzypokoleniowym przekazie traumy.

Koniec Marty Hermanowicz to poruszający literacki opis niespokojnego XX wieku. Historia o tym, w jaki sposób kolejne pokolenia mierzą się z dziedzictwem traumy i z pamięcią pełną luk. Książka stawia pytania o tożsamość współczesnych Polek i Polaków, konstruowaną na styku tego, co prywatne i polityczne, odziedziczone i wyparte.

Joanna Wilengowska w Królu Warmii i Saturna snuje osobistą, a zarazem głęboko osadzoną w lokalnym kontekście, opowieść o rodzinie, pamięci i wychodzeniu z cienia przeszłości. Łącząc eseistykę z literaturą faktu, pokazuje, jak indywidualna historia może stać się lustrem dla zbiorowego doświadczenia, a mikrohistoria – kluczem do zrozumienia większych narracji.

Podczas spotkania sprawdzimy czy odmienne sposoby narracji mogą się uzupełniać, ukazując złożoności ludzkiego doświadczenia. Porozmawiamy o tym, jak naukowa analiza i literacka opowieść obrazują historię – nie tylko jako zbiór faktów, ale także jako sumę wspomnień, emocji i przeżyć.