Przejście do strony głównej serwisu DSH

Spotkanie poświęcone dramatycznej historii Stanisława Gustawa Jastera, legendarnego uciekiniera z Auschwitz, emisariusza Witolda Pileckiego, żołnierza Kedywu AK oraz oddziałów specjalnych „Osa–Kosa 30”, który na skutek tragicznej pomyłki został niesłusznie posądzony o kolaborację z Niemcami i zabity jako zdrajca przez współtowarzyszy walki latem 1943 roku.

Pomimo licznych protestów z całej Polski, oświadczeń na korzyść Jastera przysyłanych do Muzeum Auschwitz w latach 60. i 70. oraz licznych prób jego rehabilitacji nigdy do niej nie doszło. Czy toczyła się gra o Stanisława Jastera? Kto działał w tej sprawie? Porozmawiamy o tym po pokazie filmu dokumentalnego „Jaster – tajemnica Hela”.

W spotkaniu po filmie wezmą udział świadkowie tamtych czasów: Bożena Sławińska, córka narzeczonej Jastera oraz Anna Romaszkan-Stańczak – córka kuzyna Jastera, który całe życie walczył o jego rehabilitację, prof. Wiesław Jan Wysocki, przewodniczący komisji historycznej AK, a także autorzy filmu Małgorzata Walczak i Marek Pawłowski oraz autor zdjęć – Maciej Walczak.

Stanisław Jaster od pierwszych dni wojny walczył w harcerskim ruchu oporu na Żoliborzu, a także w oddziałach ZWZ AK Stanisława Sosabowskiego „Stasinka” – syna gen. Sosabowskiego. Podczas słynnej „łapanki żoliborskiej” 19 września 1940 roku, w której dał się aresztować Witold Pilecki, został pojmany również Jaster. Torturowany na Pawiaku (m.in. wybito mu zęby) został wywieziony do KL Auschwitz w wieku zaledwie 19 lat. Pomagał innym więźniom, za których wykonywał pracę, by uratować ich życie. W Auschwitz działał w konspiracyjnym ruchu oporu, był zaufanym rtm. Witolda Pileckiego, co sam Pilecki poświadczył w swoich raportach. 20 czerwca 1942 roku wraz z trzema innymi więźniami uciekł z Auschwitz w mundurze SS, autem komendanta obozu, po czym dostarczył w Komendzie Głównej AK meldunki ustne, tzw. „raportu Pileckiego”. Pomimo listów gończych i charakterystycznego wyglądu brał udział w szczególnie trudnych akcjach, w tym wydanych przez AK wyrokach śmierci na zdrajcach i konfidentach. W słynnej akcji pod Celestynowem, z narażeniem życia przejął odbezpieczony już granat, swoją wielką siłą 2-metrowego kolosa dał radę odgiąć kraty i wrzucić granat, dzięki czemu unieszkodliwiono niemiecką eskortę, uratowano więźniów oraz powodzenie całej akcji. Latem 1943 roku przypisano Jasterowi wielką wsypę w kościele na pl. Trzech Krzyży oraz serię aresztowań. On sam uciekł w ostatniej chwili z samochodu Gestapo i zgłosił się do swoich. Od tego czasu ślad po nim zaginął, a jego sława okryła się hańbą zdrajcy.