Przejście do strony głównej serwisu DSH

Malownicze świdermajery, sosnowe lasy, wydmy, rzeki oraz słynne przedwojenne uzdrowiska i pensjonaty. Jednym słowem: letnisko. W ramach wystawy plenerowej pod takim właśnie tytułem wspólnie z Agnieszką Kowalską przypominamy historię najpopularniejszych podwarszawskich miejscowości letniskowych dwudziestolecia międzywojennego na linii otwockiej. Wystawa będzie dostępna na skwerze ks. Jana Twardowskiego przy Krakowskim Przedmieściu od 3 do 24 sierpnia 2021 roku.



Linia otwocka to linia kolejowa, a w zasadzie dwie biegnące równolegle do siebie szeroko- i wąskotorowa. To one spowodowały dynamiczny rozwój tych terenów w pierwszej połowie XX wieku. I to właśnie tu mieszkanki i mieszkańcy Warszawy przyjeżdżali na wypoczynek w sosnowych borach, nad Świdrem i Wisłą, na leczenie chorób płucnych i nerwic.

Otwock ze względu na swój mikroklimat rozwijał się głównie jako uzdrowisko. Już w 1890 roku przy ulicy Otwockiej (obecnie Kościuszki) uruchomiony został zakład kąpielowy, który w 1893 roku funkcjonował pod nazwą „Sanatorium dra Geislera w Otwocku” — „całoroczne, nizinne sanatorium przeciwgruźlicze na poziomie europejskim”. Inne miejscowości, jak Falenica czy Michalin, żyły z letników, którzy wędrowali po lasach, nurtem Świdra, spływali nim kajakami, żeglowali po Wiśle i wypoczywali na rozległych plażach.

Jak mówi kuratorka i autorka ekspozycji, Agnieszka Kowalska: „Szukamy oddechu blisko miasta, kontaktu z przyrodą, ciszy, regeneracji po zmaganiach z wirusem. Stąd nasz pomysł, by właśnie teraz powrócić na linię. Pomoże w tym nietypowy katalog tej wystawy Letnisko. Subiektywny przewodnik po linii otwockiej. A wstępem będzie sama wystawa, na której zobaczycie historię kolei, architektury, najsłynniejsze sanatoria, pensjonaty i wille (i to, co z nich dziś zostało), jak korzystano z przyrody i bawiono się na linii”.

Autorka wystawy ponadto przypomina o żydowskich mieszkańcach i mieszkankach tego wielokulturowego terenu. Przedstawia też kilka rodzin, które zachowały cenne pamiątki z lat 20. i 30., a także opowiada o takich miejscach, jak Sanatorium Wojskowe, pensjonat Gurewicza (obecnie Nowy Gurewicz), otwockie kasyno, Zofiówka, sanatorium Medema czy Różyczka Janusza Korczaka. Zwiedzający dowiedzą się, czym żyli letnicy i kuracjusze, zobaczą piękne świdermajerowe domy i poznają ich historie oraz poczują klimat przedwojennego letniska. Ekspozycja składa się z ówczesnych plakatów i grafik, archiwalnych i współczesnych fotografii oraz zdjęć z rodzinnych albumów, fragmentów wspomnień i artykułów prasowych. Całość dopełnia kalendarium z najważniejszymi dla linii otwockiej datami.



Wystawie towarzyszy książka Letnisko. Subiektywny przewodnik po linii otwockiej oraz cykl spacerów po miejscowościach linii otwockiej, który organizujemy we współpracy z Fundacją Stacja Kultury i Dzielnicą Wawer.

Kuratorką wystawy i autorką przewodnika jest Agnieszka Kowalska — dziennikarka i historyczka sztuki. Przez 15 lat pracowała w „Gazecie Wyborczej”, a obecnie jest redaktorką naczelną serwisu Warszawawarsaw.com. Opracowała alternatywne przewodniki po Warszawie z cyklu „Zrób to w Warszawie!” i „Warszawa Warsaw” oraz książki dla dzieci „Hej, Szprotka!”. Jest mieszkanką Falenicy, ogrodniczką-amatorką i miłośniczka psów.

Kuratorka: Agnieszka Kowalska
Projekt graficzny: Jakub Pionty (pionty.com)
Koordynatorka projektu: Barbara Roszuk-Galus
Produkcja: Jerzy Tarłowski
Redakcja i korekta: Joanna Dąbrowska-Resiak
Tłumaczenie na język angielski: Monika Grzelak
Organizator: Dom Spotkań z Historią