Przejście do strony głównej serwisu DSH

Marta Flantz, polska aktorka niemieckojęzyczna i reżyserka pełnometrażowych filmów fabularnych w międzywojennej Polsce oraz Maria Hirszbein, pierwsza kobieta w polskiej produkcji filmowej i współzałożycielka Polskiego Związku Producentów Filmowych to bohaterki pierwszego spotkania w ramach cyklu „Zapomniane reżyserki. Opowieści o pionierkach polskiego kina”.

Już w czasach II RP w polskiej branży filmowej pracowało wiele kobiet, w tym cenione reżyserki, scenarzystki i dokumentalistki. Ich przed- i powojenna twórczość to fenomen na skalę światową. Kim były pierwsze polskie reżyserki? Dlaczego dziś często o nich nie pamiętamy?

Sylwetki Marii Flantz i Marii Hirszbein przybliży prof. dr hab. Małgorzata Radkiewicz, filmoznawczyni i wykładowczyni na Uniwersytecie Jagiellońskim, specjalizująca się w problematyce tożsamości kulturowej oraz twórczości kobiet w kinie, fotografii i sztuce współczesnej.

Marta Flantz (1885–1938)
Polska aktorka niemieckojęzyczna i reżyserka filmowa. Jedna z czterech kobiet – obok Niny Niovilli, Stanisławy Perzanowskiej i Wandy Jakubowskiej – które były reżyserkami pełnometrażowych filmów fabularnych w Polsce okresu międzywojennego. W latach 30. dołączyła do firmy producenckiej Leo-Film prowadzonej przez Marię Hirszbein. Była współscenarzystką i współreżyserką (wspólnie z Michałem Waszyńskim) kinowego przeboju na podstawie powieści Tadeusza Dołęgi-Mostowicza „Prokurator Alicja Horn” (1933). W 1935 roku premierę miał jej samodzielny debiut „Kochaj tylko mnie”.

Maria Hirszbein (1889–1939 albo 1942)
Producentka filmowa i kierowniczka produkcji, jedna z pierwszych kobiet w polskiej produkcji filmowej. Współzałożycielka Polskiego Związku Producentów Filmowych (1927) oraz członkini władz Polskiego Związku Przemysłowców Filmowych. Od 1924 roku była związana z wytwórnią „Leo Forbert”, która specjalizowała się w produkcji dokumentów i fabuł w języku jidysz. Z czasem wykupiła udziały firmy i zmieniła jej nazwę na „Leo-Film”. Była to jedna z najważniejszych wytwórni filmowych lat 30. XX wieku w Polsce. W 1932 sukces przyniosła jej produkcja filmu „Legion ulicy” w reżyserii Aleksandra Forda. Produkcje Hirszbein wprowadzały nowe elementy do polskiej kinematografii, takie jak pierwsze zdjęcia realizowane na morzu („Zew morza”) czy problematykę społeczną („Legion ulicy”).„Zapomniane reżyserki. Opowieści o pionierkach polskiego kina” to cykl spotkań organizowanych przez Stowarzyszenie Twórczyń Filmowych (dawniej Stowarzyszenie Kobiet Filmowców) i Dom Spotkań z Historią, który potrwa od września 2023 do maja 2024. W ramach spotkań przybliżymy dorobek reżyserek i ich wpływ na rozwój sztuki filmowej, który przez lata pozostawał w cieniu mężczyzn. Opowiemy, z jakimi trudnościami musiały się mierzyć oraz o mechanizmach, które przyczyniły się do marginalizacji ich twórczości.

Jak mówi inicjatorka cyklu i członkini STF Katarzyna Trzaska: „Ten cykl to podróż przez historię kina z feministycznej perspektywy i doskonała okazja do dyskusji na temat obecnej sytuacji kobiet w świecie filmu. Wydarzenie jest hołdem dla pomijanych w narracji filmowej reżyserek, propaguje wiedzę o historii polskiego kina i jego kobiecych twarzach”.

Bohaterkami spotkań będą: Helena Amiradżibi-Stawińska, Natalia Brzozowska, Marta Flantz, Krystyna Gryczełowska, Danuta Halladin, Maria Hirszbein, Irena Kamieńska, Helena Lemańska, Maria Morozowicz-Szczepkowska i Jadwiga Żukowska.

Stowarzysznie Twórczyń Filmowych (dawniej Stowarzyszenie Kobiet Filmowców) powstało w 2014 roku i jest pierwszą tego typu organizacją w Polsce, która zrzesza kobiety pracujące w branży filmowej oraz działa na rzecz wyrównywania ich szans zawodowych. Swoją działalność rozpoczęło międzynarodową debatą „Czy kino ma płeć?” na festiwalu OFF Plus Camera w Krakowie w 2015 roku. Od tego czasu Stowarzyszenie zorganizowało szereg debat, paneli i konferencji uświadamiających różnice w wykorzystaniu potencjału zawodowego kobiet i mężczyzn oraz warsztaty doszkalające i rozwijające kompetencje twórczyń filmowych. STF angażuje się w społeczne i środowiskowe inicjatywy dotyczące warunków pracy w branży. Od 2021 roku przyznaje swoją nagrodę na koszalińskim Festiwalu Debiutów Filmowych „Młodzi i Film” za propagowanie kobiecej perspektywy w filmie. Stowarzyszenie zostało wpisane na listę NGO do konsultacji społecznych i opiniowania w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Organizatorzy: Stowarzyszenie Twórczyń Filmowych i Dom Spotkań z Historią
Projekt współfinansuje Urząd Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy
Partnerzy: Polski Instytut Sztuki Filmowej, Stowarzyszenie Filmowców Polskich, Szkoła Historycznego Dokumentu Filmowego, Archiwum Kobiet, Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych, 35mm.online, Her Docs