Kamienica pod adresem Al. Ujazdowskie 16

Tomasz Markiewicz w najnowszym „Czwartku z odbudową Warszawy” mówi o kamienicy pod adresem Al. Ujazdowskie 16. Zobaczmy jaka jest piękna!

Przyjrzyjmy się bliżej sylwetce architekta Stanisława Płoskiego, o którym wspomina varsavianista:

STANISŁAW PŁOSKI
Urodził się 3 maja 1901 w Purzycach-Trojanach w powiecie ciechanowskim. W latach 1919–1920 walczył jako ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej. Studiował na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej (dyplom w 1928). W latach 1928–1932 odbył praktykę w pracowni Rudolfa Świerczyńskiego przy projektowaniu Banku Gospodarstwa Krajowego w Alejach Jerozolimskich i Ministerstwa Komunikacji przy ulicy Chałubińskiego. W latach 1937–1939 prowadził własną pracownię, był autorem m.in. modernistycznych kamienic przy Mokotowskiej 52 i Mickiewicza 22. Uczestnik kampanii wrześniowej 1939 roku, internowany na Litwie, w latach 1941–1945 jeniec Oflagu II C w Woldenbergu (obecnie Dobiegniew). Po wojnie był jednym z pomysłodawców i pierwszych organizatorów BOS-u. Jednocześnie brał czynny udział w prywatnej odbudowie Warszawy (m.in. kamienicy w Alejach Ujazdowskich 16, budynku Naczelnej Rady Zrzeszeń Kupieckich RP przy Oboźnej 8), a także w odbudowie budynków publicznych (m.in. Collegium Anatomicum na rogu ulic Chałubińskiego i Oczki oraz Zakładu Radiologii przy ulicy Chałubińskiego, dziś w gestii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego). W styczniu 1946 roku na własną prośbę opuścił BOS. Według informacji rodziny, nie akceptował kierunku odbudowy Warszawy narzucanego przez polityczne kierownictwo Biura. Zmarł w 1968 roku w Warszawie

źródło: „Budujemy nowy dom. Odbudowa Warszawy w latach 1945–1952”, rozdział „BOS, geneza i struktura”, str. 37, wyd. DSH 2025.

• Tomasz Markiewicz odwołuje się do dekretu Bieruta w kontekście remontu kamienicy przy Al. Ujazdowskich 16, zleconego i finansowanego przez miasto Warszawa. Przypomnijmy więc, czego dotyczył ten dekret.

DEKRET BIERUTA
Nowa władza [1945, Krajowa Rada Narodowa] właściwie od początku zainstalowania się w kraju zapowiadała daleko idące ograniczenie praw własności obywateli pod pretekstem ułatwienia odbudowy zniszczonych miast, w tym na pierwszym miejscu Warszawy. […] W wyniku tych dyskusji KRN wydała kilka dekretów. Najbardziej brzemienny w skutki dla miasta i jego mieszkańców był dekret z dnia 26 października 1945 roku o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze miasta stołecznego Warszawy, potocznie znany jako dekret Bieruta. Na jego podstawie na własność gminy przeszły wszystkie grunty znajdujące się w granicach miasta z 1939 roku. Budynki i inne przedmioty na tych gruntach miały pozostać własnością dotychczasowych właścicieli. W miejsce własności gruntu dekret przewidywał wieczystą dzierżawę w tym samym miejscu lub wieczystą dzierżawę gruntu zamiennego bądź odszkodowania w miejskich papierach wartościowych. Dodajmy przy tym, że na blisko 24 330 budynków i 40 000 prywatnych parceli, miasto według stanu na 1 października 1946 roku było właścicielem zaledwie 853 nieruchomości, do których wliczono poza budynkami także… szalety miejskie i grunty niezabudowane. Daje to wyobrażenie o skali przymusowego wywłaszczenia. Ten akt prawny objął 140 km2 gruntów przedwojennej Warszawy, podczas gdy największe zniszczenia obejmowały obszar ok. 34 km2.

źródło: „Budujemy nowy dom. Odbudowa Warszawy w latach 1945–1952”, rozdział „Bilans i dalsze etapy odbudowy”, str. 156-157, wyd. DSH 2025.

podsumowanie: gmina m.st. Warszawy posiada podstawy prawne i administracyjne do inicjowania, zlecania i finansowania remontów budynków położonych na gruntach pod kamienicą przy Al. Ujazdowskich 16. Dodatkowo kamienica jest wpisana do rejestru zabytków, co oznacza, że podlega prawnej ochronie konserwatorskiej.

BUDUJEMY NOWY DOM

W związku z przypadającymi na 2025 rok obchodami 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy stolicy zespół DSH przygotował program nawiązujący do tamtych doświadczeń i uwzględniający zarówno świadectwa źródłowe, jak i ustalenia merytoryczne dotyczące odbudowy Warszawy, które trafiły do przestrzeni publicznej w ostatnich kilkunastu latach. Projekt wprowadza także do obiegu nieznane materiały audiowizualne, w tym świadectwa z Archiwum Historii Mówionej DSH. Koordynatorem merytorycznym programu DSH „Budujemy Nowy Dom” jest Piotr Jakubowski, zastępca dyrektorki DSH. W programie m.in. wystawa plenerowa „BUDUJEMY NOWY DOM. ODBUDOWA WARSZAWY 1945-1952” (wrzesień–grudzień 2025), wystawa czasowa „WARSZAWA NA NOWO. FOTOGRAFIE REPORTERSKIE 1945–1949” (wrzesień 2025-luty 2026), premiery nowych edycji albumów „Budujemy Nowy Dom. Odbudowa Warszawy w latach 1945–1952” i „Warszawa na nowo. Fotografie reporterskie 1945–1949”, spacery miejskie z Jerzym S. Majewskim i Tomaszem Markiewiczem szlakiem najciekawszych, mniej znanych lokacji w stolicy związanych z odbudową miasta w cyklu „Budujemy Nowy Dom – historie nieznane”, a także cykl „Czwartki z odbudową Warszawy”, prezentowany od marca do grudnia 2025 w mediach społecznościowych DSH i Kulturalnej Warszawy.

Projekt DSH „Budujemy Nowy Dom” jest częścią zainicjowanego i finansowanego przez Miasto Stołeczne Warszawa programu kulturalnego z okazji 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy stolicy.

#budujemynowydom #80rocznicarozpoczeciaodbudowystolicy