POWROTY odcinek 1. | słuchowisko radiowe

Dojechałem pociągiem do Dworca Wschodniego, idę przez Pragę. Doszedłem do brzegu Wisły i widzę: most Kerbedzia – leży w wodzie, most Poniatowskiego – leży w wodzie… Wybudowano most pontonowy, po którym nawet samochody jeździły. Przeszedłem nim wprost na ulicę Karową. Doszedłem do wiaduktu Pancera i wszedłem na plac Zamkowy.

Pierwsze, co zobaczyłem, to leżący król Zygmunt… Całe Stare Miasto i Zamek Królewski – w gruzach. Chciałem iść na Żoliborz, wszedłem więc na ulicę Piwną, której domy były najmniej uszkodzone. Były wypalone, ale stały – tyle, że miały takie jakby oczodoły…
Janusz Jarzęcki (1926–2019)

Posłuchajcie pierwszej części słuchowiska opartego na relacjach z książki „Warszawa Zapamiętana. Powroty 1945–1946” (wyd. DSH, 2020). Kolejny odcinek już za tydzień w czwartek, w ramach cyklu multimedialnego DSH „Budujemy Nowy Dom. Czwartek z odbudową Warszawy” przygotowanego z okazji obchodów 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy Warszawy. Organizatorem obchodów jest Miasto Stołeczne Warszawa.

W styczniu 1945 roku do stolicy wkroczyły jednostki Armii Czerwonej i Ludowego Wojska Polskiego, wojska niemieckie wycofały się. Dla Warszawy skończyła się wojna.

Usłyszycie przejmujące historie ludzi powracających do Warszawy począwszy od stycznia 1945 roku aż do 1946. Z ich opowieści wyłania się wstrząsający obraz zniszczonego wojną, okaleczonego miasta – spalonych domów, zniszczonych mostów, zburzonych zabytków, pozostałości po powstańczych barykadach, grobów na ulicach i w podwórzach. Warszawiacy i warszawianki opisują ciężkie życie w ruinach, w cudem ocalałych domach, codzienną walkę o przetrwanie, poszukiwanie bliskich oraz jedzenia.

Opowieści przywołane w słuchowisku „Powroty” to migawki z życia rozmówców Archiwum Historii Mówionej Domu Spotkań z Historią i Ośrodka KARTA, wspomnienia i obrazy, które najbardziej wryły im się w pamięć. Zapis wrażeń i emocji tak silnych, że przetrwały niemal 80 lat. To one nadają wartość opowiadanej tu historii – historii miasta, które wróciło do żywych. Zebrane w słuchowisku wspomnienia to zaledwie niewielki wybór spośród blisko sześciu i pół tysiąca relacji biograficznych zebranych w Archiwum Historii Mówionej – Dom Spotkań z Historią/Karta.

POWROTY
adaptacja i reżyseria: Katarzyna Michałkiewicz
realizacja akustyczna: Maciej Kubera
muzyka: Ignacy Zalewski
wystąpili: Anna Gorajska, Joanna Kijowska, Wiktor Loga-Skarczewski, Tomasz Olejnik, Marcin Przybylski, Julia Trembecka
narrator: Marian Opania
opracowanie książki, redakcja napisów: Magda Szymańska, DSH
napisy i montaż wideo: Dariusz Krajewski, DSH
producentka: Katarzyna Puchalska, DSH
produkcja: DSH (Dom Spotkań z Historią), 2021

Słuchowisko na podstawie książki „Warszawa zapamiętana. Powroty 1945–1946” zostało zrealizowane w Teatrze Polskiego Radia.

***

BUDUJEMY NOWY DOM
W związku z przypadającymi na 2025 rok obchodami 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy stolicy zespół DSH przygotował program nawiązujący do tamtych doświadczeń i uwzględniający zarówno świadectwa źródłowe, jak i ustalenia merytoryczne dotyczące odbudowy Warszawy, które trafiły do przestrzeni publicznej w ostatnich kilkunastu latach. Projekt wprowadza także do obiegu nieznane materiały audiowizualne, w tym świadectwa z Archiwum Historii Mówionej DSH. Koordynatorem merytorycznym programu DSH „Budujemy Nowy Dom” jest Piotr Jakubowski, zastępca dyrektorki DSH. W programie m.in. wystawa plenerowa „BUDUJEMY NOWY DOM. ODBUDOWA WARSZAWY W LATACH 1945-1952” (wrzesień–grudzień 2025), wystawa czasowa „WARSZAWA NA NOWO. FOTOGRAFIE REPORTERSKIE 1945–1949” (wrzesień 2025-luty 2026), premiery nowych edycji albumów „Budujemy Nowy Dom. Odbudowa Warszawy w latach 1945–1952” i „Warszawa na nowo. Fotografie reporterskie 1945–1949”, spacery miejskie z Jerzym S. Majewskim i Tomaszem Markiewiczem szlakiem najciekawszych, mniej znanych lokacji w stolicy związanych z odbudową miasta w cyklu „Budujemy Nowy Dom – historie nieznane”, a także cykl „Czwartkowe spotkania z odbudową Warszawy”, prezentowany od marca do grudnia 2025 w mediach społecznościowych DSH i Kulturalnej Warszawy.

Projekt DSH „Budujemy Nowy Dom” jest częścią zainicjowanego i finansowanego przez Miasto Stołeczne Warszawa programu kulturalnego z okazji 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy stolicy.

#budujemynowydom #80rocznicarozpoczeciaodbudowystolicy