Czas na kolejny „Czwartek z odbudową Warszawy”!

Tym razem Jerzy S. Majewski – ceniony varsavianista i pasjonat dziejów stolicy – opowiada o powojennych losach kolumny Zygmunta III Wazy, jednego z najbardziej rozpoznawalnych symboli miasta.

Zajrzyjmy też do fragmentu publikacji „Budujemy Nowy Dom”, która świetnie dopełnia jego opowieść.

„11 lipca 1949 ustawiono posąg króla Zygmunta III Wazy na nowym trzonie kolumny. Ten symbol Warszawy został zniszczony przez Niemców 2 września 1944, w trzechsetną rocznicę jego powstania. Po wyzwoleniu Warszawy Wydział Architektury Zabytkowej BOS przystąpił do zabezpieczania ocalałych resztek zniszczonej kolumny: fragmenty trzonu umieszczono w lapidarium osiedla na Mariensztacie, postać królewską przetransportowano do Muzeum Narodowego, zaś szablę, którą król dzierżył w ręce przechowywało Muzeum Historyczne. W lutym 1945 pracownicy WAZ BOS wraz z prof. Janem Zachwatowiczem podjęli decyzję o prowizorycznym montażu kolumny, jednakże brak odpowiedniego sprzętu i funduszy zniweczył ten projekt. Dopiero w lutym 1948 zawiązał się Komitet Odbudowy Kolumny króla Zygmunta III w Warszawie”. Odsłonięcie kolumny zaplanowano wspólnie z otwarciem Trasy W–Z. Projektantem odbudowy był Stanisław Żaryn, który oparł się m.in. na odnalezionych w Nieborowie rysunkach Wilhelma Hondiusza powstałych w 1646 roku. Brakujące części uszkodzonego posągu odlano w słynnym warszawskim zakładzie brązowniczym „Bracia Łopieńscy”. Trzon kolumny odkuto z monolitycznego bloku granitu strzegomskiego – budulca symbolicznego dla nowej Polski (jako że pochodził z sudeckich kamieniołomów na tzw. Ziemiach Odzyskanych, czyli poniemieckich). Uroczyste odsłonięcie kolumny nastąpiło 22 lipca 1949 roku.”

„Budujemy Nowy Dom”, wyd. DSH, 2012
Autorzy: Jerzy S. Majewski, Tomasz Markiewicz
Redakcja: Monika Kapa-Cichocka, Ewa Kubaczyk
Projekt graficzny i przygotowanie do druku: Łukasz Kamieniak

Już we wrześniu ukaże się jej drugie, rozszerzone wydanie – bądźcie czujni!

***

BUDUJEMY NOWY DOM
W związku z przypadającymi na 2025 rok obchodami 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy stolicy zespół DSH przygotował program nawiązujący do tamtych doświadczeń i uwzględniający zarówno świadectwa źródłowe, jak i ustalenia merytoryczne dotyczące odbudowy Warszawy, które trafiły do przestrzeni publicznej w ostatnich kilkunastu latach. Projekt wprowadza także do obiegu nieznane materiały audiowizualne, w tym świadectwa z Archiwum Historii Mówionej DSH. Koordynatorem merytorycznym programu DSH „Budujemy Nowy Dom” jest Piotr Jakubowski, zastępca dyrektorki DSH. W programie m.in. wystawa plenerowa „BUDUJEMY NOWY DOM. ODBUDOWA WARSZAWY W LATACH 1945-1952” (wrzesień–grudzień 2025), wystawa czasowa „WARSZAWA NA NOWO. FOTOGRAFIE REPORTERSKIE 1945–1949” (wrzesień 2025-luty 2026), premiery nowych edycji albumów „Budujemy Nowy Dom. Odbudowa Warszawy w latach 1945–1952” i „Warszawa na nowo. Fotografie reporterskie 1945–1949”, spacery miejskie z Jerzym S. Majewskim i Tomaszem Markiewiczem szlakiem najciekawszych, mniej znanych lokacji w stolicy związanych z odbudową miasta w cyklu „Budujemy Nowy Dom – historie nieznane”, a także cykl „Czwartkowe spotkania z odbudową Warszawy”, prezentowany od marca do grudnia 2025 w mediach społecznościowych DSH i Kulturalnej Warszawy.

Projekt DSH „Budujemy Nowy Dom” jest częścią zainicjowanego i finansowanego przez Miasto Stołeczne Warszawa programu kulturalnego z okazji 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy stolicy.

#budujemynowydom #80rocznicarozpoczeciaodbudowystolicy